Τεχνικη Γνωμοδοτηση Κουτσογιαννη Δ. (2004)

Εμφανίσεις: 19703

Σελίδα 7 από 8

Παράρτημα 1

Ιστορικό της δικαστικής διαμάχης

Επί Τουρκοκρατίας (1886), πρόγονοι του Π. Μέντζου αγόρασαν σε πλειστηριασμό το οθωμανικό αυτοκρατορικό κτήμα Ζαραβίνας, στο οποίο περιλαμβάνεται και η ομώνυμη λίμνη (Πλατή, 1992· Μητσέλος, 1995). Το αγρόκτημα, έκτασης 10 897 στρεμμάτων, παρέμεινε στην ιδιοκτησία της οικογένειας και μετά την απελευθέρωση μέχρι το 1923, οπότε και κηρύχτηκε απαλλοτριωτέο για δημόσια ωφέλεια (Κατσαρός, 1982· Πλατή, 1992·Μητσέλος, 1995· Τζουμάκας, 1997). Όμως, η λίμνη Νεζερός και μερικές ακόμη εκτάσεις εξαιρέθηκαν της απαλλοτρίωσης και παρέμειναν στην ιδιοκτησία της οικογένειας Μέντζου, ενώ παράλληλα συστήθηκε υπέρ των κληρούχων (πρώην ακτημόνων καλλιεργητών προς όφελος των οποίων έγινε η απαλλοτρίωση) δουλεία άρδευσης από τα ύδατα της λίμνης (Πλατή, 1992· Μητσέλος, 1995).

Το ιδιοκτησιακό καθεστώς αυτό της λίμνης και παραλίμνιων δασωδών κυρίως εκτάσεων φαίνεται ότι συνεχίστηκε και τα επόμενα χρόνια (αφού αμφισβητήσεις του μέσω της δικαστικής οδού απορρίφτηκαν – Αντωνακάκης κ.ά, 1932). Έτσι, πολύ αργότερα, ο υφυπουργός Γεωργίας Π. Κατσαρός (1982) αναφέρει ότι: «Η λίμνη Νεζερού Ηπείρου είναι ιδιωτική […]. Όσον αφορά την απαλλοτρίωση της λίμνης αυτής, πρέπει να γίνει ειδικός νόμος, ο οποίος θα καταρτιστεί από το Υπουργείο Οικονομικών, με πρόταση όμως δική μας».

Όμως, αντί της απαλλοτρίωσης, το Ελληνικό Δημόσιο ακολούθησε διαφορετική μέθοδο. Συγκεκριμένα, ο Υπουργός Οικονομικών Π. Παλαιοκρασσάς (1990) αποφάσισε ότι η λίμνη και οι παραλίμνιες εκτάσεις «είναι της κατηγορίας των σε κοινή χρήση και ως τέτοιες ανήκουν στο Δημόσιο, ως διάδοχο του Τουρκικού τοιούτου». Σε εφαρμογή της απόφασης αυτής, η Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου εξέδωσε Πρωτόκολλο Διοικητικής Αποβολής (Μέγας, 1991), το οποίο όμως προσβλήθηκε δικαστικά και ακυρώθηκε από Ειρηνοδικείο Πωγωνίου (Πλατή, 1992). Μετά από αυτό, μέσω αγωγής (Γεωργάκης, 1996) το Ελληνικό Δημόσιο ζήτησε να αναγνωριστεί κύριο της λίμνης και να υποχρεωθεί ο Π. Μέντζος να του αποδώσει τη λίμνη (χωρίς οικονομική αποζημίωση). Στην αγωγή του το ενάγον ισχυρίζεται ότι ο εναγόμενος κατέλαβε τη λίμνη παράνομα το 1984 με την εκμίσθωσή της σε τρίτους και με την ενέργειά του αυτή απέβαλε το ενάγον από τη νομή και κατοχή της.

Ας σημειωθεί, για λόγους πληρότητας του ιστορικού, ότι, μεσούσης της δικαστικής διεκδίκησης της λίμνης από το Ελληνικό Δημόσιο, ο Υπουργός Γεωργίας Σ. Τζουμάκας (1997) επαναλαμβάνει την παλαιότερη δήλωση του προκατόχου του Π. Κατσαρού (1982), ότι «Η λίμνη Νεζερού Ηπείρου είναι ιδιωτική, δεν ανήκει στη δημόσια περιουσία του Υπουργείου Οικονομικών […]».

Τα δικόγραφα της σχετικής υπόθεσης είναι διαφωτιστικά και για τη σύνδεση των νομικών πτυχών του θέματος με αυτές της υδρολογίας και διαχείρισης υδατικών πόρων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον από αυτή την άποψη παρουσιάζει το ακόλουθο χωρίο από σχετική απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Ιωαννίνων (Μαγιάκου κ.ά., 1998):

«Κατά τις διατάξεις των άρθρων 967 και 968 του Αστικού Κώδικα οι μεγάλες λίμνες και οι όχθες τους είναι πράγματα κοινής χρήσης (κοινόχρηστα) και ανήκουν στο Δημόσιο, αν δεν ανήκουν σε δήμο ή κοινότητα ή ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά. Και το προϊσχύον Βυζαντινορωμαϊκό Δίκαιο διέκρινε τις λίμνες σε δημόσιες (lacus publici) που ήταν κοινόχρηστες και ανεπίδεκτες ιδιωτικής εξουσίασης και σε ιδιωτικές (lacus privati), χωρίς όμως να ορίζει ποιες ήταν οι δημόσιες και ποιες οι ιδιωτικές λίμνες. […] Περαιτέρω κατά το Οθωμανικό δίκαιο που ίσχυε στις Νέες Χώρες, όπως είναι και η Ήπειρος, πριν την απελευθέρωσή τους το 1913, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1237 του Οθωμανικού αστικού δικαίου, οι θάλασσες και οι μεγάλες λίμνες είναι κοινά πράγματα, ήτοι δημόσιες, περιορισμένες σε κοινή χρήση (publico usu destinatae). […] Σύμφωνα με την Επιστήμη […] ως «μεγάλες» χαρακτηρίζονται οι λίμνες που σχηματίζονται από την εκβολή αέναων ροών. Η γνώμη αυτή της Επιστήμης δημιουργήθηκε από τη λογική ότι, εφόσον τα ελευθέρως και αενάως ρέοντα ύδατα είναι κοινής χρήσης (άρθρο 967 του Αστικού Κώδικα), είναι συνεπές και οι λίμνες που σχηματίζονται από ελεύθερη και αέναη ροή υδάτων, ως συνέχεια και επέκτασή τους, να φέρουν το χαρακτήρα του κοινόχρηστου πράγματος. […] Ως ελεύθερη δε και αέναη ροή υδάτων νοείται το νερό που δεν διοχετεύεται με ανθρώπινο έργο, δεν είναι όμβριο, αλλά που με τη ροή του έχει προσλάβει κάποια κοίτη στο έδαφος σχηματίζοντας μικρό ή μεγάλο ποταμό, ήτοι το συγκείμενο από μόρια, τα οποία «διηνεκώς» (αενάως) φεύγουν «μιγνύμενα και εναλλάσσοντα θέσιν» σε κάθε χρονική στιγμή […]. Αντίθετα, μικρές λίμνες είναι εκείνες που προσδιορίζονται, τόσο από το μέγεθός τους, όσο και κυρίως, από νερά που αναβλύζουν από το έδαφος που καταλαμβάνουν και ανήκουν κατά κυριότητα και σε ιδιώτες ως επιδεκτικές εξουσίασης.»

Attachments:
2004ZaravinaGnomodotisi.pdf	[ ]	2113 kB